เรื่องที่จะเล่าต่อไปนี้เป็นเรื่องราวความเป็นมาของมหาเศรษฐีคนหนึ่งในสมัยพุทธกาล ที่เคยเป็นทาสมาก่อน แต่ด้วย อานิสงส์แห่งการใส่บาตร ส่งผลให้เขากลายเป็นมหาเศรษฐี
ปุณณเศรษฐี เป็นหนึ่งใน 5 มหาเศรษฐีแห่งแคว้นมคธ ผู้ขับเคลื่อนเศรษฐกิจในสมัยพุทธกาล เขาเป็นเศรษฐีที่มีลูกสาวงามทั้งกายและใจ และยังยึดมั่นในพระพุทธศาสนามากคือ นางอุตตรา เชื่อว่าหลายท่านอาจคุ้นชื่อของนางเป็นอย่างดี นางคือหญิงที่ยอมให้นางสิริมาเข้ามาเป็นภรรยาอีกคนเพื่อคอยดูแลสามี แทนนางในช่วงที่ถืออุโบสถศีล
ปุณณเศรษฐี เดิมทีเป็นทาสหนุ่มในเรือนของสุมนเศรษฐี เขาเป็นคนที่ขยันมาก ถึงจะเป็นวันหยุดก็ยังมาทำงานในไร่ของเศรษฐี ขณะที่นายปุณณะกำลังไถนาอยู่ พระสารีบุตรผ่านมาบิณฑบาตบริเวณไร่ของเศรษฐีพอดี นายปุณณะจึงถวายน้ำบ้วนปากและไม้สีฟันแก่พระสารีบุตร พระเถระกล่าวอนุโมทนาแล้วเดินจากไป
เวลานั้นใกล้จะเพลแล้ว นายปุณณะรู้สึกเสียดายที่ไม่ได้ถวายภัตตาหารพระเถระ จึงอธิษฐานขอให้พระสารีบุตรเดินผ่านหน้าบ้านของตน แล้วขอให้ภรรยานำอาหารที่เตรียมมาให้ตนกินนั้นใส่บาตรพระเถระแทน
คำอธิษฐานกลายเป็นจริง พระสารีบุตรเดินบิณฑบาตผ่านหน้าบ้านของนายปุณณะพอดี ภรรยาเห็นก็จำได้ว่าเป็นพระสารีบุตร จึงนำอาหารที่ถือมาใส่บาตรทันที จากนั้นภรรยาปรุงอาหารขึ้นมาใหม่อีกสำรับแล้วนำไปให้นายปุณณะที่ไร่
นายปุณณะเห็นภรรยาเอาอาหารมาส่งให้ช้ากว่าทุกครั้งจึงถามถึงสาเหตุ ภรรยาว่าพระสารีบุตรบิณฑบาตผ่านหน้าบ้านพอดี จึงนำอาหารที่ตอนแรกตั้งใจเอามาให้สามี ถวายใส่บาตรพระเถระไป แล้วจึงเข้าครัวปรุงใหม่เลยนำอาหารมาให้ช้าไปกว่าทุกครั้ง
นายปุณณะกล่าวอนุโมทนาและชมเชยว่าสิ่งที่ภรรยาทำนั้นถูกต้องแล้ว เมื่อนายปุณณะกินข้าวจนอิ่มเรียบร้อยแล้ว จึงเริ่มไถนาอีกครั้ง ปรากฏว่าพอไถไปไม่นาน ดินที่โผล่ขึ้นมาตามรอยแยกกลับกลายเป็นทองคำทั้งหมด สองสามีภรรยาพากันประหลาดใจ นายปุณณะเห็นว่าผืนแผ่นดินเป็นของพระราชา จึงนำทองคำใส่ถาดนำไปถวายพระราชา
ราชบุรุษนำทองคำที่นายปุณณะและภรรยาเข้าพระคลังหลวง และยังไปขนทองคำในไร่ของสุมนเศรษฐีส่งเข้าหลวง ขณะที่กำลังขนย้ายทองคำอยู่นั้น ข้าราชบริพารต่างชื่นชมว่าดินกลายเป็นทองคำเพราะพระบารมีของพระราชา ไม่ทันไรทองคำกลับกลายเป็นดินอีกครั้ง พระราชาทรงทราบจึงตรัสขึ้นว่า ดินกลายเป็นทองคำเพราะบุญกุศลของนายปุณณะเพียงผู้เดียว ดินจึงกลับกลายเป็นทองคำอีกครั้ง
เมื่อเป็นเช่นนี้พระราชาจึงพระราชทานทองคำทั้งหมดคืนนายปุณณะ และพระราชทานให้นายปุณณะเป็น พหุธนเศรษฐี
นายปุณณะกลายเป็นมหาเศรษฐียังไม่ทันข้างวัน ปุณณเศรษฐีนินมต์พระพุทธเจ้าและพระสาวกมาฉันภัตตาหารที่คฤหาสน์เป็นเวลา 7 วัน ครอบครัวปุณณเศรษฐีเลื่อมใสในพระพุทธศาสนามาก จนบรรลุเป็นพระโสดาบัน แม้กระทั่งบุตรสาวคือนางอุตตราก็เป็นพระโสดาบันเช่นกัน
เหตุที่นายปุณณะ ทาสหนุ่มผู้ขยันขันแข็งคนนี้กลายเป็นมหาเศรษฐีเพราะผลานิสงส์แห่งการใส่บาตรพระสารีบุตร ซึ่งขณะนั้นท่านออกจากนิโรธสมาบัติมา พระพุทธศาสนาเชื่อว่าหากผู้ใดถวายทานแก่พระเถระที่ออกจากนิโรธสมาบัติมาจะได้รับอานิสงส์แรง
ที่มา http://www.84000.org/อรรถกถา คาถาธรรมบท นางอุตตราอุบาสิกา